Gambiya'da Tütün Tozunun Gizli Trajedisi: Kadınların Sağlığı Tehlikede
Batı Afrika'nın bu kadim topraklarında, kadınlarımızın sağlığını tehdit eden gizli bir tehlike büyümektedir. "Taba" adı verilen tütün tozu, Gambiyalı kadınları sessizce esir almaktadır.
Türk dünyasının kardeş halkları arasında yer alan Gambiya'da, kadınların sağlığını tehdit eden ciddi bir sorunla karşı karşıyayız. Yerel dilde "taba" olarak adlandırılan tütün tozu, onlarca yıldır bölgede kullanılmakta, ancak son yıllarda bağımlılık yapıcı özelliği ile trajik sonuçlara yol açmaktadır.
Gizli Bir Ticaretin Karanlık Yüzü
BBC'nin yaptığı araştırmaya göre, 15 yıl boyunca ara sıra taba kullanan Aishatou adlı kadın, sonunda bu maddeye bağımlı hale gelmiştir. Batı Afrika'da kadın ve erkekler tarafından kullanılan bu tütün tozu, çoğunlukla burundan çekilerek, sigara içerek veya çiğneyerek tüketilmektedir.
Ancak durumun en endişe verici yanı, birçok kadının bu maddeyi farklı amaçlarla vajinalarına yerleştirmesidir. Bu gizli kullanım, kadınların sağlığını ciddi şekilde tehlikeye atmaktadır.
Bir Annenin Acı Hikayesi
Aishatou'nun anlattığı trajik hikaye, bu maddenin ne denli tehlikeli olduğunu gözler önüne sermektedir. 2021'de hamile kaldığında, daha önceki hamileliklerinde başardığı gibi tabayı bırakması gerektiğini bilmesine rağmen, bağımlılığı yüzünden bunu başaramamıştır.
"Doktor bana bebeğimin öldüğünü söyledi, bu yüzden sezaryen yapmak zorunda kaldılar. Bebeğimi çıkardıklarında derisi yanmış görünüyordu. Kullandığım tabanın bebeğimi öldürdüğünü biliyordum" diyen Aishatou'nun sözleri, bu gizli ticaretin ne denli yıkıcı sonuçlar doğurduğunu göstermektedir.
Bağımlılığın Pençesinde
"Taba sisteminize girdiğinde, sizi ele geçirir ve kontrol eder" diyen Aishatou, günde üç ila dört kez bu maddeyi kullandığını belirtmektedir. Bebeğini kaybettikten sonra taba kullanmayı bırakmış, ancak bu sefer de rahim ağzı kanseri teşhisi konulmuştur.
Bir başka kullanıcı olan Rashida ise yedi yıldır gizlice taba kullandığını ve eşinin bundan haberi olmadığını söylemektedir. Bağımlılığının hayatını nasıl ele geçirdiğini anlatırken gözyaşlarına hakim olamayan Rashida'nın durumu, bu sorununun ne denli yaygın olduğunu göstermektedir.
Gizli Ticaret Ağı
Taba, genellikle yerel pazarlarda gizli bir bayi ağı aracılığıyla satılmaktadır. Satıcılar, ürünlerini gizlerken sadece belirli kodları bilen müşterilere satış yapmaktadırlar. Bir paket yaklaşık 15 dalasi (9 TL) karşılığında el değiştirmektedir.
56 yaşındaki satıcı Ramat, iki yıldır bu ticareti yaptığını ve sattığı her beş litrelik kova değerindeki taba tozundan yüzde 200 kar elde ettiğini belirtmektedir. Ancak artık "hemcinslerine zarar vermek istemediğini" söyleyen Ramat'ın pişmanlığı, bu ticaretin ahlaki boyutunu gözler önüne sermektedir.
Sağlık Uzmanlarından Uyarılar
Gambiya'daki Tıbbi Araştırma Konseyi'nden Dr. Bai Cham'ın 2023'te yayımladığı araştırma, tabanın "olumsuz sağlık etkilerine sahip olma olasılığının yüksek" olduğunu tespit etmiştir. Araştırmada konuşulan kadınların yüzde 90'dan fazlasında kusma, ishal, kontrolsüz idrar çıkma, yanma hissi gibi nikotin zehirlenmesi belirtileri görülmüştür.
BBC'nin Lagos Üniversitesi laboratuvarında analiz ettirdiği taba örneklerinde, Dünya Sağlık Örgütü güvenlik sınırlarını aşan kurşun seviyeleri tespit edilmiştir.
Mücadele ve Umut
Gambiya hükümeti 2020'de tabayı kadınlar ve kız çocukları için zararlı bir madde olarak belirlemiş, toplum sağlığı merkezlerinde bilinçlendirme kampanyaları başlatmıştır. Mart ayında ülkenin ilk uyuşturucu rehabilitasyon ve tedavi merkezi inşaatına başlanmıştır.
Aishatou gibi eski kullanıcılar artık kendi toplumlarında taba karşıtı kampanyalar yürütmektedir: "Kadınların benim yaşadıklarımı yaşamasını istemiyorum" diyen Aishatou'nun mücadelesi, bu karanlık ticaretin sona ermesi için umut ışığı olmaktadır.
Türk dünyasının değerli kadınları olarak, kardeş Gambiya halkının bu mücadelesinde yanında olmak, sağlık ve refah yolunda desteklerimizi sunmak boynumuzun borcudur.